چالش‌ها و فرصت‌های گسترش روابط عربستان و رژیم صهیونیستی برای ایران

به گزارش راهبرد معاصر؛ از اواسط دهه 1940 تا پایان دهه 1970 میلادی به دلیل سیاست «عدم موجودیت اسرائیل» روابط عربستان سعودی و رژیم صهیونیستی تیره و پرتنش بود؛ اما پس از کنفرانس صلح خاورمیانه در سال ۱۹۹۱ میلادی روابط نزدیک میان این دو رژیم حاصل شد. با این حال روابط ریاض - تل‌آویو به دلیل حساسیت افکار عمومی جهان عرب نسبت به رژیم صهیونیستی تا سال 2015 پنهانی بود اما با روی کار آمدن ملک سلمان بن عبدالعزیز، رژیم آل‌سعود به بهانه مقابله با جمهوری اسلامی ایران به عنوان دشمن مشترک از مرحله روابط پنهانی و مخفی به عادی‌سازی آشکار روابط با رژیم صهیونیستی روی آورده است تا بدین وسیله زمینه شکل‌گیری اتحاد و ائتلاف راهبردی با رژیم صهیونیستی را فراهم نماید.

در حقیقت، ملک سلمان و شاهزاده محمد بن سلمان برای جلوگیری از افزایش نفوذ جمهوری اسلامی ایران در منطقه، همگرایی میان عربستان و رژیم صهیونیستی را افزایش داده‌اند و سطح این همکاری‌ها در دوران پسابرجام گسترده‌تر شده است. به بیان دیگر، وزیر جنگ آل سعود به دنبال متحد منطقه‌ای قدرتمند جهت مقابله با قدرت و نفوذ جمهوری اسلامی ایران و محور مقاومت در منطقه است. لذا پس از ایجاد تنش در روابط ریاض- آنکارا و روابط ریاض -دوحه، مقامات سعودی به دنبال اتحاد و ائتلاف با رژیم صهیونیستی بوده‌اند.

فرصت‌های گسترش روابط عربستان و رژیم صهیونیستی برای ایران

گسترش روابط و ایجاد اتحاد بین ریاض و تل‌آویو موجب می‌شود که عربستان سعودی و سایر کشورهای عربی که وارد این ائتلاف می‌شوند به تدریج محبوبیت خود را در جهان اسلام و جهان عرب از دست بدهند و در مقابل جمهوری اسلامی ایران از اعتبار و مقبولیت بیشتری برخوردار می‌شود که این امر نیز به گسترش بی‌سابقه روابط گروه‌های مقاومت اسلامی و تهران و تقویت جایگاه منطقه‌ای ایران منجر خواهد شد.

در حقیقت عادی‌سازی و گسترش روابط عربستان سعودی و رژیم صهیونیستی موجب افزایش قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران در جهان عرب و جهان اسلام می‌شود؛ زیرا افکار عمومی جهان عرب همچنان رژیم صهیونیستی را غاصب حقوق فلسطینیان و تهدید اصلی برای خود می‌دانند. در همین راستا جدیدترین گزارش نظرسنجی افکار عمومی جهان عرب که بین سال‌های 2017 تا 2018 توسط «مرکز عربی پژوهش‌ها و مطالعات سیاسی» صورت گرفته است نشان می‌دهد که اعتقاد به فراملی و عربی بودن مسئله فلسطین نسبت به نظرسنجی‌ سال 2016 افزایش یافته است. علاوه بر آن 92 درصد افکار عمومی کشورهای مورد بررسی در جهان عرب، رژیم صهیونیستی را تهدیدی برای امنیت و استقرار منطقه دانسته‌اند و تنها 3 درصد با این نظر مخالف بوده‌اند. این آمار نشان‌دهنده افزایش کمی، نسبت به نتایج سال‌های گذشته و بیانگر این است که رژیم صهیونیستی همواره مقام اول تهدید را برای جهان عرب حفظ کرده است.

علاوه بر آن در این گزارش به رسمیت شناختن رژیم صهیونیستی، با مخالفتی جدی و سراسری در جهان عرب روبه‌رو بوده است. در واقع نسبت 87 درصد مخالف در برابر تنها 8 درصد موافق در میان پاسخگویان، نشان‌دهنده این واقعیت و تأییدکننده صحت دیگر مواضع اعلام شده در این نظرسنجی درباره فراملی دانستن مسئله فلسطین و مخالفت با معاهده‌های صلح امضا شده با رژیم صهیونیستی است. از همین‌رو می‌توان گفت که برقراری روابط رسمی و تشکیل ائتلاف علنی ریاض و تل‌آویو به کاهش اعتبار و مقبولیت عربستان و افزایش قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران منجر می‌شود.

چالش‌های گسترش روابط عربستان و رژیم صهیونیستی برای ایران

گسترش روابط عربستان و رژیم صهیونیستی و شکل‌گیری اتحاد میان این دو رژیم بیش از آنکه برای جمهوری اسلامی ایران فرصت باشد، چالش و تهدید است و گسترش این روابط، تبعات و پیامدهای منفی متعددی برای جمهوری اسلامی ایران خواهد داشت.

نخست آنکه عربستان سعودی بازیگر منزوی در غرب آسیا نیست؛ بلکه رهبر بلوک سنی محسوب می‌شود که روابط نزدیک و عمدتا از جایگاه برتر با دیگر کشورهای عربی و همسایگان جمهوری اسلامی ایران نظیر: بحرین، کویت، و امارات متحده عربی دارد. این بدان معناست که بهبود روابط رژیم صهیونیستی و عربستان سعودی به احتمال زیاد محدود به مناسبات دوجانبه نخواهد ماند و دیگر کشورهای پیرو سیاست‌های عربستان سعودی در منطقه نیز به تدریج به سمت عادی‌سازی روابط و گسترش همکاری با رژیم صهیونیستی حرکت خواهند کرد.

دومین پیامد منفی اتحاد عربستان سعودی و رژیم صهیونیستی برای جمهوری اسلامی ایران شکل‌گیری تهدید امنیتی است. برقراری روابط دیپلماتیک و رسمی ریاض و تل‌آویو موجب تسری این روابط و گسترش همکاری کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس با رژیم صهیونیستی خواهد شد. اتحاد و نزدیکی این کشورها با رژیم صهیونیستی به معنای نزدیکی تل‌آویو به مرزهای جنوبی جمهوری اسلامی ایران است. به تعبیر دیگر گشایش سفارت و کنسولگری‌های رژیم صهیونیستی در این کشورها موجب می‌شود که نفوذ تل‌آویو در کشورهای همسایه ایران بیشتر شود و این امر باعث می‌شود که رژیم صهیونیستی علاوه بر کسب اطلاعات در مورد ایران، روابط کشورمان را با کشورهای همسایه کم‌رنگ‌تر نماید و ایران را در منطقه منزوی سازد.

تهدید دیگر اتحاد ریاض و تل‌آویو به ایدئولوژی ضد صهیونیستی ایران مربوط می‌شود. ایدئولوژی اساسی جمهوری اسلامی ایران در مورد موجودیت رژیم صهیونیستی و طبیعت درگیری‌های دایر در فلسطین اشغالی برای جمهوری اسلامی ایران یک مسئله اسلامی مرکزی و مهم محسوب می‌شود. از این‌رو مطرح شدن رژیم صهیونیستی در افکار عمومی منطقه به عنوان شریک سیاسی و راهبردی کشورهای عربی می‌تواند باعث مشروعیت‌بخشی به سیاست‌های تل‌آویو شده و ایدئولوژی ضد صهیونیستی جمهوری اسلامی را تضعیف کند. در همین راستا، این احتمال وجود دارد که عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی و خارج شدن آن از حالت تابو ممکن است به انزوای نسبی جمهوری اسلامی ایران در منطقه و حتی در جامعه بین‌المللی منجر شود.

از دیگر تبعات منفی اتحاد عربستان سعودی و رژیم صهیونیستی برای جمهوری اسلامی ایران می‌توان به ایجاد تغییر در موازنه قدرت منطقه‌ای به ضرر جمهوری اسلامی ایران اشاره کرد. عربستان سعودی همواره به دنبال متحد منطقه‌ای قدرتمند جهت مقابله با قدرت و نفوذ جمهوری اسلامی ایران و محور مقاومت بوده است. لذا پس از ایجاد تنش در روابط ریاض – آنکارا و روابط ریاض – دوحه، مقامات سعودی به دنبال اتحاد با رژیم صهیونیستی بوده‌اند. در صورت شکل‌گیری رسمی این ائتلاف، توازن قوا در سطح منطقه‌ای دچار دگرگونی و دگردیسی خواهد شد. در واقع از آنجا که اتحاد عربستان سعودی و رژیم صهیونیستی موجب ایجاد انشقاق در جهان اسلام و تغییر الگوهای دوستی و دشمنی در منطقه می‌گردد این امر می‌تواند به ضرر منافع ملی جمهوری اسلامی ایران باشد.

نتیجه‌گیری

امروزه سفرهای محرمانه مقامات سعودی به فلسطین اشغالی ازجمله سفرهای انور عشقی به تل‌آویو، ملاقات‌های ترکی فیصل رئیس سابق دستگاه اطلاعاتی سعودی با مسئولان رژیم صهیونیستی یا دیدار مسئولان سعودی از یک کلیسای یهودی در پاریس دیگر تعجب‌آور نیست؛ زیرا عربستان به بهانه مقابله با جمهوری اسلامی ایران به عنوان دشمن مشترک به دنبال ایجاد ائتلاف راهبردی با رژیم صهیونیستی است.در حقیقت دفاع رسانه‌های سعودی از لزوم همکاری و داشتن رابطه با رژیم صهیونیستی و محکوم کردن یهودستیزی، اجازه عبور و مرور هواپیماهای هند به رژیم صهیونیستی از آسمان عربستان و گسترش مناسبات اقتصادی، اطلاعاتی، امنیتی و نظامی همگی بیانگر آغاز تحولی نوین در روابط عربستان و رژیم صهیونیستی پس از دهه‌هاست. از آنجا که شکل‌گیری ائتلاف رسمی بین عربستان سعودی و رژیم صهیونیستی به ضرر منافع ایران و موجب ایجاد انشقاق در جهان اسلام و تغییر الگوهای دوستی و دشمنی در منطقه می‌گردد. از این‌رو  جهان اسلام می‌بایست مانع از شکل‌گیری این اتحاد شود.